تأثیر شیب بستر جاده‌‌های جنگلی بر مقدار رواناب و رسوب تولیدی (مطالعة موردی: جنگل کوهمیان‌ـ‌آزادشهر)

Authors

  • احسان عبدی استادیار گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
  • باریس مجنونیان استاد گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
  • حامد روحانی استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه گنبدکاووس، گنبد، ایران
  • محسن محسنی ساروی استاد گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکدۀ منابع ‏طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
  • مصطفی مقدمی راد کارشناس ارشد مهندسی جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
Abstract:

جاده‌‌های جنگلی دسترسی به منابع جنگلی را آسان می‌کنند و بدون وجود آن‌ها نمی‌‌توان به‌خوبی عملیات بهره‌‌برداری، حمل‌و‌نقل، حفاظت، و اکوتوریسم را مدیریت کرد. جاده‌‌های جنگلی از مهم‌ترین منابع اصلی تولید رسوب در این مناطق به‏شمار می‌‌روند. امروزه، فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن از مهم‌ترین چالش‌‌های مدیریت این جاده‌هاست و به‌‌طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می‌‌کند. بنابراین، ساخت نامناسب جاده باعث آلودگی رودخانه‌‌های جنگلی و تهدید حیات آبزیان می‌‌شود. از مهم‌ترین استانداردهای ساخت جاده شیب طولی جادۀ جنگلی است. تعیین ارتباط شیب جاده و مقدار رسوب تولیدی کمک مؤثری به مدیریت شبکۀ جاده برای احداث جاده‌‌های جدید جنگلی مطابق با شیب مناسب می‌‌کند. این تحقیق به‌‌منظور بررسی تأثیر شیب بستر جاده بر مقدار رواناب و رسوب تولیدی با استفاده از باران‌‌ساز در سطح پلات یک متر مربعی در قالب طرح کامل تصادفی در 3 طبقۀ شیب 3ـ6 درصد، 6ـ9 درصد، و 9ـ12 درصد و 3 تکرار انجام گرفت. سپس در هریک از طبقات شیب مقدار رواناب و رسوب طی انجام شبیه‌‌‌سازی باران با شدت ثابت 81 میلی‏متر بر ساعت به‏مدت 30 دقیقه اندازه‌گیری شد. این سه بخش طوری انتخاب شد که پارامترهای دیگر از قبیل سطح رویۀ جاده، مقدار رفت‌و‌آمد، و بارندگی ثابت باشد و فقط به تأثیر شیب بر مقدار رواناب و رسوب تولیدی پرداخته شود. نتایج نشان داد متوسط رواناب ایجاد‌شده در بخش 1 (شیب 3ـ6 درصد)، بخش 2 (شیب 6ـ9 درصد)، و بخش 3 (شیب 9ـ12 درصد) به‌ترتیب 0/21، 60/35، و 10/51 لیتر به‌ازای هر متر مربع و غلظت رسوب تولیدی 54/3، 11/8، و 11/12 گرم بر لیتر برآورد شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که تفاوت معنی‌‌داری در بین مقدار رواناب و رسوب طبقات شیب مختلف جاده وجود دارد و نتایج آزمون توکی نیز نشان داد که با افزایش شیب، مقدار رواناب و رسوب به‌‌طور معنی‌‌داری افزایش می‌‌یابد. نتایج این بررسی تأییدکنندة این است که رعایت شیب مجاز جاده‌‌های جنگلی عامل مهمی‌‌ در کاهش تأثیر منفی این زیرساخت‌‌هاست.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر شیب بستر جاده های جنگلی بر مقدار رواناب و رسوب تولیدی (مطالعة موردی: جنگل کوهمیان ـ آزادشهر)

جاده های جنگلی دسترسی به منابع جنگلی را آسان می کنند و بدون وجود آن ها نمی توان به خوبی عملیات بهره برداری، حمل و نقل، حفاظت، و اکوتوریسم را مدیریت کرد. جاده های جنگلی از مهم ترین منابع اصلی تولید رسوب در این مناطق به‏شمار می روند. امروزه، فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن از مهم ترین چالش های مدیریت این جاده هاست و به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می کند. بنابراین، ساخت نامناسب جاده باعث آلود...

full text

تأثیر شیب دامنۀ بالادست جادۀ جنگلی بر مقدار رواناب و هدررفت خاک (مطالعۀ موردی‌: جنگل کوهمیان- آزادشهر)

اجزای مختلف جاده‌های جنگلی و نیز دامنه‌ها از مهم‌ترین منابع تولید رواناب سطحی، رسوب و گل‌آلودگی رودخانه‌های جنگلی و هدررفت خاک به‌شمار می‌روند. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای آن، به یکی از مهم‌ترین معضلات محیط زیستی تبدیل شده است. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تأثیر شیب دامنۀ بالادست جادۀ جنگلی بر مقدار رواناب و هدررفت خاک با استفاده از باران‌ساز در قالب طرح کامل تصادفی در چهار طبقۀ شیب کمتر از 20 در...

full text

ارزیابی اثرات هیدرولوژیکی بهره‌برداری تک گزینی جنگل بر رواناب سطحی و رسوب (مطالعۀ موردی: جنگل خیرود)

کاهش پوشش جنگلی و گیاهی در اثر بهره­برداری، عمدتاً باعث افزایش حجم رواناب سطحی می­شود. یکی از روش­های بهره­برداری جنگل، در شمال ایران به شیوۀ گزینشی است. این تحقیق در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود، با هدف تعیین تأثیرات بهره­برداری گزینشی بر حجم رواناب سطحی، ضریب رواناب و غلظت رسوب، انجام شده است. بر این اساس پلات­های دو متر مربعی و در قالب چهار تکرار در دو منطقأ شاهد (بدون بهره­برداری) و...

full text

تأثیر مقدار ترافیک بر فرسایش سطحی جاده جنگلی (مطالعه موردی: جنگل کوهمیان- آزادشهر)

تولید رسوب از مهمترین اثرهای بعد از ساخت جاده­های جنگلی می باشد. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن، به یکی از مهمترین معضلات زیست‌محیطی تبدیل شده است. فرایند فرسایش جاده شامل جدا شدن ذرات و حمل رسوب توسط جریان آب یا رواناب به قسمت­های پایین‌دست جاده یا ورود به سیستم­های رودخانه­ای می­باشد. بنابراین برآورد مقدار رسوب حاصل از جاده­های جنگلی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در این مطالعه به بر...

full text

اثر میزان و جهت شیب بر رسوب و رواناب سطحی، مطالعه موردی: حوزه آبخیز گنبد

فرسایش، به­علت اثرات فراوان اقتصادی و زیست محیطی همواره دغدغه بزرگی برای کشاورزان، مهندسان و سیاست­‌گذران به‌شمار می‌­آید. از آن‌جایی ­که شیب یکی از شاخص‌­های مهم در فرایند فرسایش می­‌باشد، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تندی و جهت شیب بر تغییرات رسوب و حجم رواناب سطحی در حوزه آبخیز گنبد واقع در شهرستان همدان انجام شد. در این حوضه، در سه دامنه جنوبی، شمالی و شرقی سه کرت استاندارد آزمایشی نصب شد. ک...

full text

اثرات محیط‌زیستی عملیات بهره‌برداری جنگل بر رواناب در مسیر‌های چوبکشd (مطالعة موردی: جنگل خیرود)

امروزه اهمیت استفاده از مسیر­های چوبکشی متناسب با روش­های بهره­برداری و شیوة جنگل­شناسی در واحد­های جنگلداری شمال کشور، ضرورت ارزیابی دقیق و همه­جانبة این مسیر­ها را ایجاب می­کند. همچنین تردد ماشین‌آلات در مسیر­های چوب­کشی تأثیر زیادی روی خصوصیات فیزیکی خاک دارد، تا حدی که با گذشت چندین سال، خصوصیات فیزیکی خاک در مسیر­های چوبکشی نمی­تواند ترمیم شود. هدف از انجام این پژوهش اندازه­گیری نرخ رواناب...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 66  issue 4

pages  389- 399

publication date 2014-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023